Het Systeemlab vernieuwd

Organisaties die vooruit willen, zijn continu in ontwikkeling. Nieuwe context, nieuwe ideeën, nieuw gedrag. Daar dragen we graag aan bij bij onze opdrachtgevers en ook bij ons zelf staat innoveren en (door)ontwikkelen hoog op de agenda. Dit jaar kreeg een evergreen een flinke update: het Systeemlab. Een serious game die door Ardis ontwikkeld is en die we al meer dan twintig jaar met veel plezier en succes bij organisatie inzetten. Het Systeemlab biedt inzicht in systeemdynamiek, leidt tot meer begrip voor andere (management)lagen en geeft taal om het gesprek over rollen, bevoegdheden en samenwerking waardevrij met elkaar te voeren. Zo ook bij KION, waar we deze simulatie onlangs inzetten.

Het Systeemlab is een serious game waarin deelnemers aan den lijve de systemische dynamieken en patronen ervaren die zich altijd voordoen in organisaties, groot of klein, met veel of weinig managementlagen.

Het doel van het Systeemlab is om te ervaren hoe je rol en positie in een organisatie van invloed zijn op de wijze van sturen (strategisch en operationeel) en te ontdekken hoe je de samenwerkingsrelatie tussen de lagen kunt verbeteren. Zonder inzicht in deze systeemdynamiek reageren managers én medewerkers reflexmatig: het gedrag van een bepaalde laag in de organisatie roept immers altijd een tegenreactie op. Dit leidt vaak tot frustratie, negatieve beelden over elkaar, teleurstelling etc.

Het Systeemlab laat deelnemers de frustratie ervaren, maar ook de invloed die zij kunnen uitoefenen om te ‘ontsnappen’ aan de wetmatige patronen. Hierdoor ontstaat er meer handelingsperspectief én meer begrip voor elkaars positie. Snappen hoe de dynamiek functioneert, werkt ont-schuldigend: niet de mensen, maar het systeem bepaalt de wetmatigheden. Dit samen ervaren geeft meer begrip en nieuwe taal om het gesprek over deze dynamiek te voeren. Het helpt om de samenwerking tussen de verschillende lagen in een organisatie te versterken.

Afgelopen september begeleidden we een Systeemlab bij KION. Een grote kinderopvangorganisatie met zo’n 180 locaties in en om Nijmegen, waar we in co-creatie een uitgebreid leiderschapsprogramma ontwerpen en uitvoeren.

Directie, clustermanagers en teammanagers namen in gemengde groepen deel aan het Syslab, waarna we inzichten doorvertaalden naar hun eigen werkpraktijk. Hierbij stond de vraag centraal: “Wat kunnen wij als individu anders, meer of minder doen om ervoor te zorgen dat KION als geheel een robuuste organisatie blijft?” Het zorgde voor mooie, verhelderende inzichten en enthousiaste reacties.

Ook bij KION had het Systeemlab veel impact. De focus in het Systeemlab ligt niet zozeer op het gedrag van individuele leidinggevenden, maar op het systeem als geheel. Deelnemers ervaren hierdoor aan den lijve dat gedrag (en de perceptie daarvan) sterk wordt bepaald door de positie die je inneemt in het systeem. Deze manier van kijken en werken ontschuldigt en leidt tot meer begrip tussen de verschillende lagen. De verbinding en de bereid om zich in elkaars perspectief te verplaatsen, namen hierdoor toe. Het onderdeel de Beeldenstorm, waarin de lagen over en weer feedback geven, werkte krachtig: de deelnemers gaven eerlijk feedback, stonden open voor de feedback uit de andere lagen en reflecteerden daarop. De ervaring was dat feedback minder persoonlijk voelde, omdat het over posities en rollen ging. Een belangrijk inzicht was dat de lagen onder druk de neiging toonden om op ‘de stoel’ van de laag eronder te gaan zitten: Top op die van Midden, Midden op die van Basis. Deze ervaring heeft tot het concrete voornemen geleid om vaker expliciet te toetsen: ‘Is dit jouw/mijn rol?’